I. LÍ DO THIẾT KẾ CHUYÊN ĐỀ
Không phải ngẫu nhiên sách giáo khoa đặt hai tác phẩm "Bài ca ngắn đi trên bãi cát" và "Bài ca ngất ngưởng" ở cạnh nhau. Đây là hai tác phẩm đưa ra những suy nghiệm sâu sắc về vấn đề lựa chọn con đường đi trong cuộc đời.
Ta sẽ chọn con đường nào? Cuộc đời mỗi người có thể nói là lịch sử của những sự lựa chọn. Câu hỏi về con đường phải chọn sẽ trở đi trở lại với học sinh trong suốt cuộc đời của mình.
Hai tác phẩm cùng ra đời vào nửa đầu thế kỉ XIX trong bối cảnh xã hội đầy rối ren, nếu như Nguyễn Công Trứ chọn lối sống ngất ngưởng và chấp nhận dấn thân "Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng", thì Cao Bá Quát lại bất hòa với thực tại, trăn trở "Anh còn đứng làm chi trên bãi cát?" và khát vọng tìm một con đường khác.
Hai sự lựa chọn này là hai hình mẫu chúng ta vẫn gặp trong bất kì nghịch cảnh nào, trong bất kì thời đại nào. Trong cuộc đời mỗi người cũng vậy. Chuyên đề này hướng học sinh đến hai sự lựa chọn, để từ đó tự ngẫm về bản thân mình và con đường mà mình đi.
II. MÔ TẢ CHUYÊN ĐỀ
Chuyên đề được thiết kế xoay quanh câu hỏi thảo luận:
"Trong nghịch cảnh, em chọn cách ứng xử của Nguyễn Công Trứ (trong "Bài ca ngất ngưởng") hay của Cao Bá Quát (trong "Bài ca ngắn đi trên bãi cát")?
Đây là câu hỏi lớn, xâu chuỗi toàn bộ 2 tác phẩm. Việc tìm hiểu từng tác phẩm hướng đến câu hỏi thảo luận sẽ giúp học sinh suy nghĩ sâu hơn về vấn đề lựa chọn một con đường, nắm kiến thức trọng tâm của từng tác phẩm và rút ra được quy trình xử lý một đề NLXH có hai vấn đề nghị luận.
Chuyên đề được thiết kế trong 4 tiết, phân bố như sau:
Tiết 1: Triển khai chuyên đề
Tiết 2: Tìm hiểu "Bài ca ngất ngưởng"
Tiết 3: Tìm hiểu "Bài ca ngắn đi trên bãi cát"
Tiết 4: Trả lời câu hỏi thảo luận, trình bày, phản biện ==> Rút ra quy trình làm bài NLXH.
Giáo viên chia lớp làm các nhóm 4 học sinh, các học sinh này được giao cho một hệ thống câu hỏi và tư liệu để nghiên cứu về bài học. Yêu cầu của giáo viên là học sinh phải dành thời gian thảo luận với nhau, trao đổi ý tưởng và đưa ra sự lựa chọn cho câu hỏi thảo luận.
III. MỤC TIÊU CHUYÊN ĐỀ
-Học sinh trả lời được câu hỏi thảo luận và vận dụng vào giải quyết các vấn đề trong đời sống.
-Học sinh nắm được nội dung trọng tâm của 2 bài:
++ "Bài ca ngất ngưởng": Phân tích được triết lý sống ngất ngưởng của NCT.
++ "Bài ca ngắn đi trên bãi cát": Phân tích được cặp hình tượng "bãi cát" và "khách".
-Học sinh trình bày được các bước làm NLXH có 2 vấn đề, và vận dụng vào giải các đề tương tự.
BUỔI THẢO LUẬN
